Türk girişimci ve yatırımcılar için yurt dışında şirket kurma kararı, küresel pazarlara erişim, vergi avantajları ve operasyonel esneklik gibi stratejik hedeflere ulaşmak için kritik bir adımdır. Bu rapor, Almanya, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Amerika Birleşik Devletleri (ABD), Birleşik Krallık ve Estonya gibi önde gelen destinasyonları, şirket türleri, vergi sistemleri, vize süreçleri ve maliyet yapıları açısından derinlemesine analiz etmektedir. Analiz, en “mantıklı” seçimin, girişimcinin iş modeline, sermaye durumuna ve kişisel hedeflerine bağlı olarak değiştiğini ortaya koymaktadır.
- Dijital ve Uzaktan Yönetilebilir İş Modelleri için: Estonya, e-Residency programı ve yeniden yatırılan kârlara uygulanan %0 kurumlar vergisi ile rakipsiz bir esneklik sunmaktadır. Şirketini uzaktan yönetmek isteyen girişimciler için idealdir.
- Küresel Ticaret ve Düşük Vergi Yapıları için: BAE, bireysel gelir vergisi ve belirli bir kâr eşiğine kadar kurumlar vergisi almamasıyla öne çıkmaktadır. Bölgesel bir ticaret merkezi kurmak isteyenler için stratejik bir konum ve vergi avantajı sağlamaktadır.
- Büyük Pazar Erişimi ve Güçlü Altyapı için: Almanya ve ABD, dünyanın en büyük ekonomilerinden ikisidir. Almanya, Avrupa Birliği pazarına, ABD ise Silikon Vadisi ve diğer teknoloji merkezleri gibi doygun pazarların dışına açılma fırsatı sunmaktadır. Bu ülkeler, fiziksel bir varlık ve yerel pazar erişimi gerektiren iş modelleri için uygundur.
- Düşük Başlangıç Sermayesi ve Hızlı Kuruluş için: Birleşik Krallık, 1 sterlin gibi sembolik bir sermaye ile Limited şirket kurma imkânı sağlamasıyla düşük bütçeli girişimciler için cazip bir başlangıç noktası sunmaktadır. Hızlı ve kolay şirket kurulumu ile bilinmektedir.
Raporun bulguları, karar alma sürecinin tek bir kriter üzerinden değil, tüm bu faktörlerin entegre bir değerlendirmesiyle yürütülmesi gerektiğini göstermektedir. Bu nedenle, profesyonel danışmanlık hizmetlerinden faydalanmak, potansiyel riskleri minimize etmek ve en doğru stratejiyi belirlemek için hayati önem taşımaktadır.
Giriş
Türk iş insanları ve girişimcileri, küresel rekabet ortamında varlıklarını güçlendirmek, yeni pazarlara açılmak ve finansal yapılarını optimize etmek amacıyla yurt dışında şirket kurma kararlarını giderek daha fazla gündemlerine almaktadır. Ancak bu süreç, basit bir bürokratik işlemden çok, hukuki, finansal, vergiye ilişkin ve operasyonel faktörlerin titizlikle incelenmesini gerektiren karmaşık bir stratejik yatırımdır. Bu rapor, söz konusu karar alma sürecini desteklemek üzere, Türkler için en cazip destinasyonları kapsamlı ve analitik bir bakış açısıyla ele almaktadır.
Çalışma, yalnızca popüler ülkelerin bir listesini sunmakla yetinmeyip, her bir seçeneğin kendine özgü avantajlarını ve potansiyel zorluklarını detaylandırmayı amaçlamaktadır. Almanya, Birleşik Arap Emirlikleri, Amerika Birleşik Devletleri, Birleşik Krallık ve Estonya gibi öne çıkan ülkeler, bir dizi kritik değerlendirme kriteri çerçevesinde incelenmiştir. Bu kriterler, bir iş planının temel taşlarını oluşturan yasal yapı, vergi yükümlülükleri, vize ve oturum izni prosedürleri, başlangıç ve operasyonel maliyetler ile yerel destek ekosistemini kapsamaktadır. Raporun hazırlanmasında, güvenilir ve güncel ticari veriler, yasal mevzuat bilgileri ve uzman görüşleri temel alınmıştır.
Bu analizin ana hedefi, Türk girişimcilerin küresel arenada başarıya ulaşabilmesi için gerekli olan bilinçli ve stratejik kararları almalarına yardımcı olmaktır. Her bir ülkenin sunduğu fırsatlar, farklı iş modellerine ve girişimci profillerine göre farklılık gösterdiğinden, tek bir “en iyi” ülke yerine, amaca en uygun seçeneklerin detaylı bir haritası çıkarılmıştır.
3. Temel Değerlendirme Kriterleri
Yurtdışında şirket kurma kararı, bir dizi temel kriterin titizlikle değerlendirilmesini gerektiren çok boyutlu bir süreçtir. Bu kriterler, yalnızca başlangıç maliyetlerini değil, aynı zamanda işin uzun vadeli sürdürülebilirliğini ve operasyonel başarısını da doğrudan etkilemektedir.
Hukuki ve Yasal Çerçeve
Şirket kurma sürecinin ilk ve en temel adımı, işletme yapısına en uygun hukuki formu belirlemektir. Uluslararası alanda en yaygın şirket türleri arasında Limited Şirket (LLC/Ltd), Anonim Şirket (Corporation/AG/JSC) ve Şahıs Şirketi (Sole Proprietorship) bulunmaktadır. Bu şirket türlerinin her birinin kendine özgü avantajları ve yükümlülükleri vardır. Örneğin, bir limited şirket, ortakların kişisel sorumluluğunu şirket sermayesi ile sınırlarken , bir şahıs şirketi daha basit bir kuruluş süreci sunsa da, tüm borç ve yükümlülüklerde kişisel sorumluluk gerektirmektedir.
Hukuki yapıya bağlı olarak, her ülke minimum sermaye gereksinimleri belirlemektedir. Bu gereksinimler ülkeden ülkeye büyük farklılıklar göstermektedir. Örneğin, Birleşik Krallık’ta bir Limited şirket kurmak için minimum sermaye sadece 1 sterlin iken , Almanya’da bir GmbH (limited şirket) için bu tutar minimum 25.000 Euro’ya çıkmaktadır. Polonya’da bir limited şirket için 5.000 PLN, Anonim şirket için ise 100.000 PLN sermaye şartı bulunmaktadır. Benzer şekilde, Bulgaristan’da Limited şirket için 2 BGN, Anonim şirket için ise 50.000 BGN minimum sermaye gerekmektedir. Estonya’da bir Limited şirket için en az 2500 Euro sermaye şartı aranırken , Singapur’da minimum sermaye 1 SGD’dir. Bu büyük farklılıklar, düşük bütçeli girişimciler için hangi ülkelerin daha erişilebilir olduğunu doğrudan belirlemektedir.
Vergi Yapısı
Yurt dışında şirket kurarken en kritik değerlendirme faktörlerinden biri de vergi sistemidir. Kurumlar vergisi oranı, tek başına bir ülkenin vergi yükünü yansıtmamaktadır. Bir ülkenin toplam vergi yükünü anlamak için KDV (Katma Değer Vergisi), gelir vergisi, sosyal güvenlik primleri ve yerel vergiler gibi diğer vergi türleri de incelenmelidir.
Bazı ülkeler, geleneksel vergilendirme modelini benimserken, diğerleri büyümeyi teşvik edici modeller sunmaktadır. Örneğin, Almanya’nın kurumlar vergisi oranı %15 olsa da, belediyelere ödenen ticaret vergisi (%14-17) ve Dayanışma Ek Vergisi gibi ek yükümlülüklerle toplam vergi oranı %30’lara yaklaşabilmektedir. Bu durum, elde edilen kârın önemli bir kısmının vergi olarak ödenmesi ve yeniden yatırım için daha az sermaye kalması anlamına gelmektedir.
Buna karşın, Estonya ve BAE gibi ülkeler, yenilikçi vergi modelleriyle bu duruma çözüm sunmaktadır. Estonya’da şirket kârları dağıtılmadığı ve işin büyümesi için yeniden yatırıma yönlendirildiği sürece kurumlar vergisi %0’dır. Kâr dağıtımı yapıldığında ise %20 vergi uygulanmaktadır. Benzer şekilde, BAE’de yıllık net kârı 375.000 AED’nin (yaklaşık $100.000) altında olan şirketler kurumlar vergisinden muaftır. Bu vergi politikaları, özellikle ilk yıllarda nakit akışını ve hızlı büyüme hedeflerini önceleyen girişimler için büyük bir finansal avantaj yaratmaktadır.
Vize ve Oturum İzni Prosedürleri
Şirket kurma süreci, çoğu zaman ülkede yaşama ve çalışma hakkı elde etme arayışıyla iç içedir. Bu nedenle, Türk vatandaşlarına sunulan vize ve oturum izni türleri kritik önem taşımaktadır. Her ülke, girişimci ve yatırımcı vizeleri için farklı koşullar sunmaktadır. Bazı vize türleri, fiziksel bir ikamet zorunluluğu getirmezken, diğerleri uzun vadeli oturum ve hatta vatandaşlık yolunu açmaktadır.
Örneğin, Estonya’nın e-Residency programı, şirketini uzaktan yönetmek isteyen dijital göçebeler için ideal bir çözüm sunsa da, tek başına ülkede yaşama veya çalışma hakkı sağlamaz. Fiziksel ikamet hedefleyen girişimcilerin, yenilikçi bir iş fikri sunarak Startup Vizesi’ne başvurmaları gerekmektedir. Buna karşın, ABD’nin E-2 Yatırımcı Vizesi veya Birleşik Krallık’ın Innovator Founder Vizesi gibi programlar, başarılı başvurular sonucunda ülkede yaşama ve çalışma hakkı tanımaktadır. BAE’nin Yeşil Vizesi ise, sponsorluk gerektirmeden 5 yıllık bir oturum izni sunarak aile bireylerini de kapsayabilmektedir. Bu vize süreçleri, sadece işi kurma kolaylığı açısından değil, aynı zamanda girişimcinin ve ailesinin uzun vadeli yaşam planları açısından da değerlendirilmelidir.
Maliyet Analizi
Şirket kurma maliyetleri, başlangıç harçları, yıllık yenileme ücretleri, ofis kiraları ve çalışan maliyetleri gibi çeşitli unsurlardan oluşmaktadır. Bu maliyetler, seçilen ülkeye, eyalete ve şirketin büyüklüğüne göre ciddi farklılıklar göstermektedir.
Çalışan maliyetleri, özellikle yüksek maaş beklentileri ve sosyal güvenlik primleri nedeniyle operasyonel giderlerin önemli bir bölümünü oluşturmaktadır. Örneğin, ABD’de ortalama saatlik çalışan maliyeti 41.03 dolar iken , Almanya’da asgari saatlik ücret 12.82 Euro’dur ve sosyal güvenlik yükleri işveren için ortalama %21’e kadar çıkabilmektedir. BAE’de asgari ücret uygulaması bulunmamakla birlikte, ortalama maaşlar 21.500 AED civarındadır. Bu maliyetlerin doğru analizi, iş planının finansal fizibilitesini doğrudan etkilemektedir.
Türk İş Toplulukları ve Destek Ağları
Yerel pazarda tutunma ve büyüme sürecinde, güçlü Türk iş toplulukları ve destek ağları paha biçilmez bir kolaylaştırıcı rol oynamaktadır. DEİK, TÜSİAD, TABA-AmCham gibi kurumlar, girişimcilere danışmanlık, mentorluk ve network oluşturma fırsatları sunmaktadır. Bu ağlar, bürokratik engellerin aşılmasından, potansiyel iş ortakları bulmaya ve kültürel adaptasyonu kolaylaştırmaya kadar birçok alanda girişimcilere yardımcı olmaktadır. Bu “yumuşak” faktörler, özellikle fiziksel bir varlık gerektiren iş modellerinde, finansal verilerin ötesinde başarıyı belirleyebilir.
Türkiye ile İlişkiler
Türkiye ile şirket kurulacak ülke arasında imzalanmış bir çifte vergilendirme anlaşmasının (ÇVÖA) olup olmadığı, vergi yükümlülüklerini büyük ölçüde etkilemektedir. Bu anlaşmalar, aynı gelirin hem yurt dışında hem de Türkiye’de vergilendirilmesini önlemektedir. Anlaşmanın varlığı durumunda, yurt dışında ödenen vergiler, Türkiye’deki vergi yükümlülüklerinden mahsup edilebilmektedir, bu da vergi mükellefleri için önemli bir finansal rahatlama sağlamaktadır.
4. Ülke Profilleri ve Detaylı Analizler
4.1. Almanya
Almanya, Avrupa’nın en büyük ekonomisi ve güçlü bir teknoloji ile üretim merkezidir. Ülke, katı kalite standartları ve köklü hukuki altyapısıyla bilinmektedir. Bu istikrar, özellikle uzun vadeli ve kurumsal büyüme hedefleyen şirketler için önemli bir avantaj sunmaktadır.
Yasal ve Hukuki Çerçeve: Almanya’da en yaygın şirket türü, Limited şirketin karşılığı olan “Gesellschaft mit beschränkter Haftung” (GmbH)’dir. Bir GmbH kurmak için minimum sermaye şartı 25.000 Euro’dur, ancak kuruluş aşamasında bu tutarın yarısı olan 12.500 Euro’nun yatırılması yeterlidir. Kuruluş süreci genellikle 15-20 iş günü sürmektedir ve tüm belgelerin Almanca olarak hazırlanması gerekmektedir. Şahıs şirketi (Einzelunternehmen) kurmak ise çok daha düşük maliyetli olup minimum sermaye gereksinimi bulunmamaktadır.
Vergi Yapısı: Almanya’da vergi sistemi, federal ve yerel düzeyde katmanlı bir yapıya sahiptir. Federal kurumlar vergisi oranı %15’tir. Ancak, bu orana ek olarak, kurumlar vergisinin %5,5’i oranında Dayanışma Ek Vergisi ve belediyeden belediyeye değişen, kâr üzerinden hesaplanan Ticaret Vergisi (%14-17) uygulanmaktadır. Bu ek vergiler, toplam vergi yükünü önemli ölçüde artırmaktadır. KDV (Katma Değer Vergisi) standart oranı ise %19’dur.
Vize ve Oturum İzni Prosedürleri: AB dışındaki vatandaşlar için Almanya’da şirket kurmak, vize ve oturum izni gerektirmektedir. Girişimci vizesi (Aufenthaltsgesetz Madde 21), detaylı ve gerçekçi bir iş planı, finansal yeterlilik ve Alman ekonomisine katkı sağlama potansiyeli gibi şartlara dayanmaktadır. Bu vize doğrudan oturum garantisi vermese de, sermaye ve iş planı doğrultusunda oturum başvurusu yapılabilmektedir. Onay süreci 8 ila 15 iş günü sürebilmektedir.
Maliyetler ve Çalışma Giderleri: Bir GmbH kurmanın ortalama maliyeti, noter ve ticaret sicili gibi harçlarla birlikte 3.000 ila 5.000 Euro arasında değişmektedir. Almanya, yüksek çalışan maliyetleriyle bilinmektedir. 2025 yılı itibarıyla saatlik asgari ücret 12.82 Euro’ya yükselmiştir. Ortalama aylık maaş ise 4.021 Euro civarındadır. İşverenler, çalışanların brüt maaşının yaklaşık %21’i oranında sosyal güvenlik primi ödemekle yükümlüdür.
Türk İş Toplulukları ve İlişkiler: Almanya’daki güçlü ve köklü Türk iş insanları topluluğu, yerel pazara entegrasyonu ve iş geliştirme süreçlerini kolaylaştırmaktadır. Avrupa’daki Türk İşadamları Birliği (BTEU), Avrupa-Türk İşadamları ve Sanayicileri Derneği (ATIAD) ve Türk-Alman İş İnsanları Derneği (TDU-NRW) gibi kuruluşlar, üyelerine danışmanlık, networking etkinlikleri ve piyasaya giriş desteği sunmaktadır. Türkiye ve Almanya arasında çifte vergilendirmeyi önleme anlaşması da mevcuttur, bu da vergi yükümlülüklerinin yönetilmesini kolaylaştırmaktadır.
4.2. Birleşik Arap Emirlikleri (BAE)
BAE, özellikle Dubai’de şirket kurmak, düşük vergi oranları ve stratejik konumu nedeniyle uluslararası yatırımcılar için en çekici merkezlerden biridir. Küresel ticarette Asya, Avrupa ve Afrika’yı birbirine bağlayan bir köprü görevi görmektedir.
Yasal ve Hukuki Çerçeve: BAE’de şirket kurmanın iki ana yolu bulunmaktadır: Anakara (Mainland) ve Serbest Bölgeler (Freezone). Serbest bölgeler, iş modeline bağlı olarak 40’tan fazla bölge seçeneği sunmakta ve genellikle %100 yabancı mülkiyete izin vermektedir. Anakara şirketleri ise BAE pazarında doğrudan ticaret yapma imkânı sunmaktadır.
Vergi Yapısı: BAE’nin en büyük avantajı, cazip vergi sistemidir. Bireyler için kişisel gelir vergisi %0’dır. Yeni yürürlüğe giren kurumlar vergisi, yıllık net kârı 375.000 AED (yaklaşık $100.000) eşiğinin altında olan şirketler için %0, üzerinde olanlar için ise %9 oranında uygulanmaktadır. KDV oranı ise %5’tir ve yıllık vergiye tabi tedariki 375.000 AED’yi aşan işletmelerin KDV’ye kaydolması gerekmektedir.
Vize ve Oturum İzni Prosedürleri: BAE, girişimci ve yatırımcıları çekmek için “Yeşil Vize” adlı yeni bir 5 yıllık oturum izni programı başlatmıştır. Bu vize, sponsor gerektirmeden BAE’de çalışma ve yaşama imkânı sağlamakta, aynı zamanda vize sahibine eş ve 25 yaş altı erkek çocukları gibi aile üyelerine sponsor olma hakkı tanımaktadır.
Maliyetler ve Çalışma Giderleri: Şirket kurulum maliyetleri, seçilen bölgeye ve şirket yapısına göre değişmektedir. Serbest bölgelerde başlangıç maliyeti 8.500 AED’den (SHAMS) başlayıp, ortalama 18.000 ile 30.000 AED arasında değişmektedir. Anakara şirketleri için ise bu maliyetler 20.000 ile 45.000 AED arasında değişebilmektedir. BAE’de asgari ücret uygulaması bulunmamakla birlikte, ortalama aylık maaş 21.500 AED civarındadır.
Türk İş Toplulukları ve İlişkiler: BAE’de, Türk İş Konseyi (TBC) gibi güçlü bir Türk iş dünyası ağı bulunmaktadır. Bu Konsey, iki ülke arasındaki ticari ilişkileri geliştirmeyi ve Türk işletmelerinin Dubai’deki çıkarlarını desteklemeyi amaçlamaktadır. Türkiye ve BAE arasında çifte vergilendirmeyi önleme anlaşması mevcuttur.
4.3. Amerika Birleşik Devletleri (ABD)
ABD, yüksek talep, güçlü ekonomi ve zengin yatırımcı ekosistemiyle girişimciler için cazip bir pazar sunmaktadır. Ancak, ABD’deki yasal ve vergi sistemleri eyaletten eyalete büyük farklılıklar göstermektedir.
Yasal ve Hukuki Çerçeve: ABD’de şirket kurmanın ilk adımı, LLC (Limited Liability Company) veya Corporation gibi uygun şirket türünü ve işletmenin kurulacağı eyaleti seçmektir. Bazı eyaletler, düşük kuruluş ve yıllık ücretleri nedeniyle özellikle popülerdir. Örneğin, Wyoming ve New Mexico, düşük başlangıç maliyetleri sunarken, Delaware, düşük yıllık franchise vergisi nedeniyle tercih edilmektedir. Şirket kurulum süreci, eyalete bağlı olarak 6 gün kadar kısa bir sürede tamamlanabilmektedir. ABD’de şirket kurmak için yasal bir zorunluluk olan, hukuki ve resmi belgeleri alacak bir kayıtlı temsilci (Registered Agent) atanması gerekmektedir.
Vergi Yapısı: ABD’de vergi yükümlülükleri hem federal hem de eyalet düzeyinde belirlenmektedir. Federal gelir vergisi oranları, gelir düzeyine göre artan bir yapıya sahiptir. Ancak, eyaletler kendi vergi politikalarını belirlemekte ve bu da vergi yükünün eyalete göre farklılaşmasına neden olmaktadır. Örneğin, Florida ve Teksas gibi bazı eyaletler bireysel gelir vergisi almazken, Kaliforniya ve New York gibi eyaletlerde oranlar yüksek olabilmektedir. Bu durum, girişimciler için önemli bir stratejik planlama fırsatı sunmaktadır. Bir girişimci, yasal yapısını Delaware gibi düşük maliyetli bir eyalette kurup, operasyonlarını Florida gibi gelir vergisi almayan bir eyaletten yöneterek vergi yükünü minimize edebilir.
Vize ve Oturum İzni Prosedürleri: Türk vatandaşları için ABD’de şirket kurarak oturum izni almanın en yaygın yolu, E-2 Yatırımcı Vizesi’dir. Bu vize, ABD ile anlaşması bulunan ülke vatandaşlarına verilmekte ve Türkiye bu anlaşmaya taraf ülkelerdendir. E-2 vizesi için resmi bir minimum yatırım miktarı olmasa da, deneyimler 50.000 ile 100.000 dolar arasında bir yatırımın yeterli olabileceğini göstermektedir. Yatırımın aktif ve operasyonel bir işe yapılması, pasif bir yatırım olmaması gerekmektedir. L-1 Vizesi ise, bir şirketin Türkiye’deki bir yöneticisini veya uzmanını ABD’deki bir şubesine transfer etmesi için kullanılmaktadır.
Maliyetler ve Çalışma Giderleri: ABD’de LLC kurma maliyetleri eyaletten eyalete değişmektedir; örneğin, New Mexico’da 50 dolardan başlarken, Nevada’da 425 dolara kadar çıkabilmektedir. Yıllık yenileme ücretleri ve lisans/izin ücretleri de bu maliyetlere eklenmektedir. Çalışan maliyetleri, ortalama saatlik 41.03 dolar ile oldukça yüksektir. Bu maliyetin %69’u ücret ve maaşlardan, %31’i ise sigorta ve emeklilik gibi yan haklardan kaynaklanmaktadır.
Türk İş Toplulukları ve İlişkiler: ABD genelinde, özellikle New York ve Kaliforniya gibi büyük şehirlerde, Türk Amerikan İş Forumu (TABF) ve Türk-Amerikan Ticaret ve Sanayi Odası (TACCI-USA) gibi aktif Türk iş dernekleri bulunmaktadır. Bu dernekler, Türk iş insanları arasında işbirliğini ve ağ oluşturmayı teşvik etmektedir. Türkiye ve ABD arasında çifte vergilendirmeyi önleme anlaşması mevcuttur.
4.4. Birleşik Krallık
Birleşik Krallık’da Şirket Kurmak, küresel finans merkezi olan Londra’ya ev sahipliği yapmakta ve hızlı, kolay şirket kurulumu süreçleriyle tanınmaktadır.
Yasal ve Hukuki Çerçeve: Birleşik Krallık’ta en yaygın ve Türk girişimciler için en uygun şirket türü, Özel Limited Şirket (Private Limited Company)’tir. Bu şirket türü için minimum sermaye gereksinimi yalnızca 1 sterlindir. Şirket kuruluşu, Companies House’a yapılan online başvuru ile genellikle 1-2 iş günü içinde tamamlanabilmektedir.
Vergi Yapısı: Kurumlar Vergisi oranı, şirketin kârına göre değişen kademeli bir sisteme sahiptir. Yıllık net kârı 50.000 sterlinin altında olan şirketler için oran %19 iken, bu eşiğin üzerindeki kârlar için %25’e yükselmektedir. KDV (VAT) standart oranı %20’dir ve yıllık cirosu 85.000 sterlinin üzerinde olan şirketler için KDV mükellefi olmak zorunludur.
Vize ve Oturum İzni Prosedürleri: Türk vatandaşlarının Birleşik Krallık’ta şirket kurarak yaşayabilmesi için vize alması gerekmektedir. En popüler seçeneklerden biri, iş fikrinin “yenilikçi, uygulanabilir ve ölçeklenebilir” olduğunu doğrulayan bir yetkili kuruluş onayı gerektiren Innovator Founder Vizesi’dir. Bu vize türünde belirli bir yatırım fonu zorunluluğu olmamakla birlikte, iş planını hayata geçirmek için finansal yeterliliğin gösterilmesi beklenmektedir. Innovator Founder Vizesi, 3 yıllık bir sürenin sonunda doğrudan süresiz oturum (ILR) başvurusuna olanak sağlamasıyla öne çıkmaktadır.
Maliyetler ve Çalışma Giderleri: Şirket kurma maliyetleri oldukça düşüktür. Companies House kayıt ücreti 12 ila 40 sterlin arasında değişmektedir. Ortalama yıllık operasyonel maliyetler ise sanal ofis, muhasebe ve yıllık yenileme ücretleri gibi kalemlerle birlikte £650’ye kadar çıkabilmektedir. İngiltere’de 2025 yılı itibarıyla saatlik asgari ücret 12,21 sterlin olarak belirlenmiştir. Tam zamanlı bir çalışanın ortalama yıllık brüt kazancı 34.963 sterlin civarındadır.
Türk İş Toplulukları ve İlişkiler: Birleşik Krallık’ta da Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği (TIBA-UK) gibi güçlü iş ağları mevcuttur. Türkiye-Birleşik Krallık İş Konseyi (DEİK), iki ülke arasındaki ticari diplomasiyi yürütmektedir. İki ülke arasında 1992’den beri yürürlükte olan bir çifte vergilendirmeyi önleme anlaşması bulunmaktadır.
4.5. Estonya
Estonya, yenilikçi “e-Devlet” hizmetleri ve dijitalleşmiş bürokrasisi sayesinde dünyanın en girişimci dostu ülkelerinden biri olarak ün kazanmıştır.
Yasal ve Hukuki Çerçeve: Estonya’nın en büyük çekim noktası, e-Residency programı ile dünyanın her yerinden çevrimiçi şirket kurma ve yönetme imkânı sunmasıdır. Bir e-vatandaş, bir iş günü gibi kısa bir sürede OÜ (Limited şirket) kurabilmektedir. Minimum sermaye 2500 Euro’dur ancak kuruluş aşamasında hemen yatırılması zorunlu değildir.
Vergi Yapısı: Estonya’nın vergi sistemi, özellikle hızlı büyüyen teknoloji ve startup şirketleri için olağanüstü avantajlar sunmaktadır. Şirket kârı, işletme içinde kaldığı ve yeniden yatırıma yönlendirildiği sürece kurumlar vergisinden muaftır. Kâr dağıtımı yapıldığında ise sabit %20 oranında vergi alınmaktadır. Bu model, girişimcilere kazançlarının tamamını büyümeye harcama imkânı sağlamaktadır. KDV standart oranı %20’dir ve yıllık vergilendirilebilir kazancı 40.000 Euro’yu aşan şirketlerin KDV mükellefi olması gerekmektedir.
Vize ve Oturum İzni Prosedürleri: E-Residency kartı, bir dijital kimlik olup Estonya’da yaşama veya çalışma izni sağlamamaktadır. Fiziksel ikamet hedefleyen girişimcilerin, yenilikçi ve ölçeklenebilir bir iş fikri ile Estonya Startup Vizesi’ne başvurması gerekmektedir. Bu vize, dil sınavı veya mülakat olmadan 1 ila 3 yıl arasında oturum ve çalışma izni sağlamaktadır. Bu vize, eş ve çocukları da kapsamaktadır.
Maliyetler ve Çalışma Giderleri: Şirket kurulum maliyetleri oldukça düşüktür. E-vatandaşlık kartı için başvuru ücreti 120 Euro’dur ve 5 yıl geçerlidir. Limited şirket kuruluş harcı ise elektronik başvuru ile 265 Euro’dur. Çalışan maliyetleri, asgari aylık 886 Euro ile diğer Batı Avrupa ülkelerine kıyasla daha düşüktür.
Türk İş Toplulukları ve İlişkiler: Estonya’da aktif bir Türk iş konseyi bulunmaktadır. DEİK/Türkiye-Estonya İş Konseyi, 2002 yılında kurulmuştur ve iki ülke arasındaki ticari ilişkilerin geliştirilmesine odaklanmaktadır. Türkiye ve Estonya arasında çifte vergilendirmeyi önleme anlaşması yürürlüktedir.
4.6. Diğer Dikkat Çeken Ülkeler: Polonya ve Bulgaristan
Polonya ve Bulgaristan gibi Doğu Avrupa ülkeleri, düşük maliyetli seçenekler arayan Türk girişimciler için alternatif destinasyonlar sunmaktadır.
- Bulgaristan: Avrupa Birliği’ndeki en düşük kurumlar vergisi oranlarından biri olan %10’a sahiptir. Limited şirket kurmak için minimum sermaye sadece 2 BGN’dir. Bu özellikler, Bulgaristan’ı özellikle düşük bütçeli girişimler için cazip kılmaktadır. KDV oranı ise %20’dir ve bireysel gelir vergisi oranı %10’dur. Türkiye ile çifte vergilendirme anlaşması mevcuttur.
- Polonya: Kuruluş süreci nispeten basittir. Limited şirket için minimum sermaye 5.000 PLN’dir. Yabancı hissedarlık konusunda herhangi bir kısıtlama bulunmamaktadır.
4.7. Karadağ
Karadağ, Balkanlar’ın yükselen yıldızı olarak, özellikle düşük vergileri ve stratejik konumuyla Türk girişimciler için cazip bir seçenek sunmaktadır. Türkiye vatandaşları ülkeye 180 gün içinde 90 günü aşmayacak şekilde vizesiz giriş yapabilmektedir.
Yasal ve Hukuki Çerçeve: Karadağ’da şirket kurmak için Limited Şirket (D.O.O) en yaygın tercihtir. Limited şirket için gerekli minimum sermaye 1 Euro iken, Anonim Şirket (A.D) için bu tutar 25.000 Euro’dur. Şirket kuruluşu, çevrimiçi olarak (eFirma ile) veya bizzat ülkeye gidilerek gerçekleştirilebilir.
Vergi Yapısı: Karadağ’ın vergi sistemi rekabetçidir. Kurumlar vergisi, kâr miktarına göre değişen kademeli bir orana sahiptir: 100.000 Euro’ya kadar olan kârlar için %9; 100.000,01 Euro ile 1.500.000 Euro arasındaki kârlar için %12; 1.500.000 Euro’yu aşan kârlar için ise %15 oranında vergi uygulanır. Bazı kaynaklarda kurumlar vergisi sabit %9 olarak da belirtilmektedir. KDV oranı ise standart olarak %21’dir, ancak turizm ve temel ihtiyaçlar gibi belirli sektörlerde bu oran %7’ye düşebilmektedir.
Vize ve Oturum İzni Prosedürleri: Türk vatandaşları 90 günden uzun süre kalacaklarsa D tipi vize almalıdır. Şirket kurarak oturum izni başvurusu yapılabilir ve bu süreçte parmak izi ve fotoğraf çekimi için bizzat bulunulması gerekmektedir. Şirket kuruluşu için vekaletle işlem yapmak mümkün olsa da, oturum izni başvurusu için ülkeye iki günlüğüne de olsa gelinmesi şarttır.
Maliyetler ve Çalışma Giderleri: Limited şirket kuruluşu için sembolik bir sermaye olan 1 Euro yeterlidir. Şirket kaşesi (30-40 Euro) ve belediye idare ücreti (3 Euro) gibi ek masraflar da bulunmaktadır. Yabancı belgelerin tercüme ve noter onayı 30 Euro civarında tutabilir. Karadağ’da ortalama aylık net maaş Ocak 2025 itibarıyla 1.004 Euro’dur.
Türk İş Toplulukları ve İlişkiler: Türkiye ile Karadağ arasında 2008 yılında bağımsız olarak kurulan DEİK/Türkiye-Karadağ İş Konseyi, iki ülke arasındaki ticari ilişkileri geliştirmeye odaklanmıştır. Karadağ Türk Ticaret Odası (TurkCham) da bölgedeki Türk yatırımcıları destekleyen önemli bir platformdur. Türkiye ve Karadağ arasında çifte vergilendirmeyi önleme anlaşması mevcuttur.
4.8. Hong Kong
Hong Kong, Asya’nın en önemli finans ve ticaret merkezlerinden biri olup, basit vergi sistemi ve güçlü hukuki altyapısıyla uluslararası yatırımcılar için cazip bir kapıdır.
Yasal ve Hukuki Çerçeve: Hong Kong’da şirket kurma süreci genellikle 5 ila 7 gün içinde tamamlanabilir, ancak uzaktan işlemlerin lojistik nedenlerle daha uzun sürmesi olasıdır. Şirket kurmak için minimum sermaye şartı yasal olarak belirlenmemiştir, ancak pratik amaçlar için genellikle 1.000 HKD’den az olmaması önerilir. Bir şirketin kurulabilmesi için en az bir yöneticinin gerçek kişi olması ve bir hissedar bulunması yeterlidir. Şirketlerin her yıl denetlenmiş mali raporlarını İç Gelir Departmanı’na sunması gerekmektedir.
Vergi Yapısı: Hong Kong, basit ve düşük vergi sistemiyle öne çıkmaktadır. Sermaye kazancı vergisi ve KDV (Katma Değer Vergisi) uygulanmamaktadır. Kurumlar vergisi, ilk 2 milyon HKD kâr için %8,25 ve bu tutarı aşan kârlar için %16,5’tir. Bu oranlar, dünyadaki en düşük kurumlar vergisi oranları arasındadır.
Vize ve Oturum İzni Prosedürleri: Türk vatandaşları Hong Kong’da iş kurmak veya çalışmak için vize almalıdır. Girişimciler için en uygun seçenek “Yatırımcı Olarak Girişim” (Investment as Entrepreneurs) vizesidir. Bu vize başvurusu için, başvuru sahibinin Hong Kong ekonomisine önemli bir katkı sağlayacağını gösteren iki yıllık detaylı bir iş planı sunması gerekmektedir. Başvurular, yerel işe alım, ofis adresi ve yeterli finansal kaynağın varlığı gibi kriterlere göre değerlendirilir. Başarılı bir başvuru sonrası, ilk etapta 24 aya kadar geçerli bir vize verilir. Hong Kong’da 7 yıl kesintisiz ikamet eden kişiler daimi ikamet (kalıcı oturum) başvurusunda bulunabilirler.
Maliyetler ve Çalışma Giderleri: Şirket tescil ücreti, bir yıllık için 2.450 HKD ve üç yıllık için 6.550 HKD’dir. Bir Limited şirketin yıllık yenileme ücreti 105 HKD’dir. Hong Kong’da asgari saatlik ücret 1 Mayıs 2025 itibarıyla 42.1 HKD’ye yükseltilmiştir. Ortalama aylık maaş Ocak 2025 itibarıyla 19.115 HKD civarındadır.
Türk İş Toplulukları ve İlişkiler: DEİK/Türkiye-Hong Kong İş Konseyi, 2011 yılında kurulmuştur ve iki ülke arasındaki ticari ilişkileri geliştirmeyi hedeflemektedir. Türk şirketleri de Hong Kong Ticaret Odası gibi yerel kuruluşlara üye olarak ağlarını genişletmektedir. Türkiye ve Hong Kong arasında 2024 yılında “çifte vergilendirmeyi önleme anlaşması” imzalanmıştır.
5. Karşılaştırmalı Analiz ve Değerlendirme
Şirket kurma kararının, tek bir parametreye dayanarak değil, iş modelinin tüm gereksinimleri göz önünde bulundurularak verilmesi gerekmektedir. Aşağıdaki tablo, anahtar ülkelerdeki temel parametreleri karşılaştırmalı olarak sunmaktadır.
| Kriter | Almanya | BAE | ABD | Birleşik Krallık | Estonya | Karadağ | Hong Kong |
| Kurumlar Vergisi | %15 (ek vergilerle ~%30) | %0 (kâr < $100K) / %9 (kâr > $100K) | %21 Federal + Eyalet vergileri | %19 (kâr < £50K) / %25 (kâr > £250K) | %0 (yeniden yatırılan kâr için) / %20 (dağıtılan kâr için) | %9-%15 (kademeli) | İlk 2M HKD için %8.25, üstü için %16.5 |
| Asgari Sermaye | €25.000 (GmbH) | Değişken (0’dan başlayabilir) | Eyalete göre değişir, sembolik olabilir | £1 (Ltd) | €2500 (OÜ) | €1 (Limited) | 1.000 HKD (önerilen) |
| Vize/Oturum | Girişimci Vizesi (Madde 21) | Yeşil Vize (5 yıl) | E-2 Yatırımcı Vizesi | Innovator Founder Vizesi (3 yıl, süresiz oturuma götürür) | e-Residency (Sadece dijital) / Startup Vizesi | Türkler için vizesiz oturum işlemleri | Yatırımcı Vizesi |
| Başlangıç Maliyeti | €3.000 – €5.000 | 18.000 – 45.000 AED | Eyalete göre değişir ($50 – $425) | £12 – £40 (online) | 120 € (e-Residency) + 265 € (kuruluş) | 1250€ | 2.450 HKD (1 yıllık tescil) |
Stratejik Değerlendirme
Yukarıdaki veriler, farklı iş modelleri için farklı stratejik kararların en “mantıklı” olduğunu göstermektedir:
- Senaryo 1: Dijital ve Uzaktan Yönetilebilir İş Modelleri: Bu iş modelinde fiziksel ofis veya yerel çalışan gereksinimi düşüktür. En önemli faktörler, bürokratik engellerin azlığı, yeniden yatırıma teşvik eden vergi politikaları ve operasyonel esnekliktir. Estonya’nın e-Residency programı ve kâr dağıtımı yapılmadığı sürece uygulanan %0 yeniden yatırım vergisi, bu senaryo için en uygun zemini hazırlamaktadır. Girişimci, düşük maliyetle bir AB şirketi kurup, kazandığı her kuruşu büyümeye ayırabilir.
- Senaryo 2: Fiziksel Ürün veya Hizmet Ticareti: Bu model, yerel pazar varlığı, tedarik zinciri ve lojistik ağları gerektirmektedir. ABD ve Almanya, pazarlarının büyüklüğü ve kalifiye işgücü ile bu senaryoda öne çıkmaktadır. Almanya’nın Avrupa’nın kalbindeki konumu ve 9 ülkeyle sınır komşusu olması, onu Avrupa pazarı için bir merkez haline getirmektedir. ABD ise devasa iç pazarı ve Silikon Vadisi gibi teknoloji merkezlerine yakınlığıyla yeni pazarlara açılma fırsatı sunmaktadır.
- Senaryo 3: Yüksek Sermayeli Yatırımcılar: Bu gruptaki yatırımcılar için ana hedef, iş kurmanın yanı sıra vize ve oturum izni kolaylığıdır. ABD’nin E-2 Vizesi ve BAE’nin Yeşil Vizesi, yüksek sermaye karşılığında ülkede yaşama ve aile bireylerini getirme imkânı sunmaktadır. BAE, kişisel gelir vergisi olmaması ve aile sponsorluğundaki kolaylıklar nedeniyle cazip bir yaşam merkezi olarak öne çıkmaktadır.
- Senaryo 4: Düşük Bütçeli Girişimciler: Sınırlı başlangıç sermayesine sahip girişimciler için en önemli faktörler, düşük minimum sermaye gereksinimi ve başlangıç maliyetleridir. Birleşik Krallık’ın 1 sterlinlik sembolik sermaye şartı ve Estonya’nın uygun kurulum harçları , bu segmentteki girişimciler için girişi kolaylaştırmaktadır. Karadağ ve Hong Kong da bu kategori için düşük başlangıç maliyetleri ve vergi avantajları sunan yeni alternatiflerdir.
6. Stratejik Öneriler ve Sonuç
Yurtdışında şirket kurma kararı, girişimcinin bireysel hedeflerine ve iş modelinin dinamiklerine göre şekillenmesi gereken bir stratejik seçimdir. Bu rapor, tek bir “en iyi” ülke yerine, her bir popüler destinasyonun sunduğu özel avantajları ve potansiyel dezavantajları ortaya koyarak bu karara rehberlik etmeyi amaçlamıştır.
Nihai Tavsiyeler:
- İş Modelinizi Netleştirin: Eğer işiniz dijital ve uzaktan yönetilebilir bir yapıya sahipse, Estonya’nın e-Residency ve %0 yeniden yatırım vergisi modeli, operasyonel verimlilik ve hızlı büyüme için en güçlü adaydır.
- Pazar ve Konum Tercihinizi Belirleyin: Fiziksel bir varlık ve yerel pazar erişimi hedefliyorsanız, Avrupa pazarı için Almanya veya küresel ticaret için BAE gibi güçlü ekonomilere sahip ülkeler daha uygun olabilir.
- Sermaye Yapınızı Gözden Geçirin: Düşük bütçeyle başlamak isteyenler için Birleşik Krallık ve Estonya gibi ülkeler, sembolik veya düşük başlangıç sermayesi gereksinimleriyle öne çıkmaktadır. Yüksek sermayeli yatırımcılar ise ABD ve BAE gibi vize kolaylıkları sunan ülkelere yönelebilirler.
- Vergi Yapısını Kapsamlı Değerlendirin: Sadece kurumlar vergisi oranına bakmak yanıltıcı olabilir. Her ülkenin vergi sistemini (yerel vergiler, sosyal güvenlik primleri, KDV) bir bütün olarak değerlendirmek ve Türkiye ile olan çifte vergilendirme anlaşmalarını göz önünde bulundurmak kritik öneme sahiptir.
- Destek Ağlarından Faydalanın: Seçilen ülkede bulunan Türk iş toplulukları ve danışmanlık firmaları, özellikle ilk aşamalarda karşılaşılacak bürokratik ve kültürel zorlukların aşılmasında paha biçilmez bir destek sunmaktadır.
Sonuç olarak, yurt dışında şirket kurma kararı, aceleye getirilmemesi gereken ve kapsamlı bir durum tespiti gerektiren bir yatırımdır. Bu raporun sunduğu bilgiler, bir başlangıç noktası teşkil etmekte ve her girişimcinin kendi özel koşullarına en uygun kararı verebilmesi için bir çerçeve sunmaktadır. En doğru stratejiyi belirlemek ve olası riskleri minimize etmek adına, alanında uzman hukuk ve mali danışmanlık hizmetlerinden faydalanılması şiddetle tavsiye edilmektedir.
